Krivično djelo krijumčarenje ljudi iz člana 189. stav 2. K Z BiH
Član 189. Krivičnog zakona Bosne i Hercegovine (Službeni glasnik Bosne i Hercegovine, br. 3/2003, 32/2003 – ispr., 37/2003, 54/2004, 61/2004, 30/2005, 53/2006, 55/2006, 8/2010, 47/2014, 22/2015, 40/2015 i 35/2018)
Da bi se radilo o krijumčarenom licu u skladu s odredbom člana 189. stav 2. KZ BiH, pored toga što se zahtjeva da se radi o njegovom nezakonitom ulasku i boravku, mora se zadovoljiti još jedan element, a to je da je tu „nezakonitost ulaska i boravka” stranog državljanina/migranta omogućila neka treća osoba u cilju ostvarenje neke koristi za sebe ili drugog. Okolnosti nezakonitog ulaska i boravka mogle bi upućivati, odnosno biti indicije da se radi o krijumčarenom licu, međutim bez dokaza na koji način je ta osoba ušla, odnosno da li je taj njen nezakoniti ulazak produkt „krijumčarenja”, ne mogu se smatrati dovoljno dokazanim u smislu ovog objektivnog elementa predmetnog krivičnog djela.
Iz obrazloženja:
Prije svega, kada su u pitanju žalbeni navodi da je sud donio pogrešan zaključak da nije dokazano da se radi o krijumčarenim licima, vijeće nalazi da se krivično djelo za koje se optuženi izmijenjenom optužnicom tereti (član 189. stav 2. ZKP BiH) može počiniti samo u odnosu na krijumčareno lice, što je bitni elemenat bića ovog krivičnog djela, pa samim tim i osnov za utvrđivanje krivice optuženog.
Stoga je u konkretnom slučaju Tužilaštvo bilo u obavezi dokazati da su lica koja je optuženi prevozio (tačka 1. optužnice), odnosno kojima je obezbijedio smještaj (tačka
- optužnice) krijumčarena lica, kako se to i navodi u činjeničnom opisu optužnice.
Kod razmatranja pojma „krijumčarene osobe“, ovo vijeće nalazi pravilnim pozivanje prvostepenog vijeća na definiciju iz odredbe člana 3. tačka a) Protokola protiv krijumčarenja migranata kopnom, morem i zrakom, kojim se dopunjava Konvencija UN protiv transnacionalnog organizovanog kriminaliteta (a koji Protokol, odnosno njegov član 6. je ustvari bio osnov inkriminacije člana 189. KZ BiH), u kojoj se navodi da
„krijumčarenje migranata” znači priskrbljivanje, kako bi se ostvarila, direktno ili indirektno, finansijska ili druga materijalna korist, od nezakonitog ulaska neke osobe u stranu državu čiji ona nije državljanin ili stalni stanovnik, dok je tačkom b) istog člana
definisano da „nezakoniti ulazak” znači prelazak granica bez poštivanja neophodnih
uslova za zakonit ulazak u državu koja ih prima.
Dakle, analizirajući navedeni objektivni element ovog krivičnog djela kroz prizmu ove definicije, vijeće nalazi da je Tužilaštvo moralo dokazati da su u ovom slučaju strani državljani/migranti koji su pronađeni u automobilu optuženog (tačka 1.optužnice)/ odnosno u objektu porodične kuće (tačka 2. optužnice), ustvari krijumčarena lica, odnosno da su nezakonito „prokrijumčareni“ od strane nekih trećih lica koja su u tim
radnjama (njihovog nezakonitog ulaska) imala za cilj ostvarivanje neke koristi, kako to zahtijeva pomenuti Protokol.
Tužilaštvo, po ocjeni ovog vijeća, pojam „krijumčarene osobe” pogrešno percipira, te iz analize žalbe proizilazi da Tužilaštvo smatra da je to ustvari ona osoba čiji je ulaz u BiH nezakonit, odnosno osoba koja nema validne dokumente za boravak u BiH i nezakonito boravi na teritoriji BiH. Prema stavu ovog vijeća, činjenica da je neka osoba nezakonito ušla, te da nelegalno boravi na području države čiji ona nije državljanin ili stalni stanovnik, ne znači automatski da se radi i o krijumčarenom licu. Da bi se radilo o tom licu pored toga što se zahtijeva da se radi o njegovom nezakonitom ulasku i boravku, mora se zadovoljiti još jedan element, a to je upravo da je tu „nezakonitost ulaska i boravka” stranog državljanina/migranta omogućila neka treća osoba u cilju ostvarenje neke koristi za sebe ili drugog. Istina ovakve okolnosti nezakonitog ulaska i boravka mogle bi upućivati, odnosno biti indicije da se radi o krijumčarenom licu, međutim bez dokaza na koji način je ta osoba ušla, odnosno da li je taj njen nezakoniti ulazak produkt
„krijumčarenja”, kako je to naprijed navedeno, ne mogu se smatrati dovoljnim u smislu ovog objektivnog elementa predmetnog krivičnog djela.
S obzirom na navedeno, a imajući u vidu sadržaj dokaza koji su provedeni na glavnom pretresu, vijeće nalazi pravilnim zaključak prvostepenog suda da Tužilaštvo nije ponudilo nijedan dokaz u odnosu na način dolaska navedenih lica na teritorij Bosne i Hercegovine, te da je samim tim ostala nepoznanica da li su ta navedena lica (bilo ona koje je optuženi prevozio ili koja su pronađena u stambenom objektu) granicu BiH prešla samostalno kao ilegalni migranti ili su ista prokrijumčarena od strane trećih lica. Jedini dokazi koji su ukazivali na te okolnosti su iskazi svjedoka stranih lica, koje je prvostepeni sud pravilno cijenio kao nezakonite, odnosno službene zabilješke sačinjene od strane ovlaštene službene osobe, koja je sud pravilno cijenio kao nevjerodostojan dokaz (s obzirom na to da je razgovor vođen na engleskom jeziku bez sudskog tumača), dok izjave lica koja su pronađena u stambenom objektu nisu ni uzimane, zbog čega su tvrdnje optužbe da se radi o krijumčarenim licima, u potpunosti ostale nedokazane.
(Presuda vijeća Apelacionog odjeljenja, broj: S1 3 K 031880 21 Kž od 4. 6. 2021. godine)
